ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ

Το όνομα του Διονύσου στον τίτλο αυτής της συλλογής δοκιμίων είναι μια μεταφορά για το άλλο του λόγου: το στοιχείο εκείνο που παρέμεινε σταθερά αρνημένο ή απωθημένο μέσα στον πολιτισμό του Διαφωτισμού, επίφοβο για τα αστικά και πατριαρχικά του θεμέλια (ένα άλλο όνομα του οποίου μπορεί να είναι ύλη ή φύσις). Συνδεδεμένο καταστατικά με τη γιορτή και με την εξέγερση, υπήρξε το κρυφό περιεχόμενο κάθε λαϊκής ανταρσίας, κάθε μεσσιανικής προσδοκίας και κάθε επαναστατικής εξαγγελίας μέσα στην ιστορία – και στους καιρούς μας επανήλθε δραματικά μαζί με τις απηχήσεις ενός ορισμένου ρομαντισμού και με τις δονήσεις ενός πολύμορφου κοινωνικού κινήματος, μιας νέας απελευθερωσιακής ουτοπίας (που ήταν ακόμη μαζί μας έως χθες, παραμονές του τέλους της χιλιετίας). Στη φιλοσοφία αυτό εμφανίζεται ως πρώτη διαφορά (ή αλλιώς μη ταυτότητα), στη γενετική ανθρωπολογία και στη θεωρία της γλώσσας ως παιχνίδι ή μίμηση, στην ανάλυση της θρησκείας εκπροσωπείται από την έκσταση και το όργιο, στην ψυχανάλυση από την αρχή της ηδονής και το δυναμισμό της επιθυμίας (μια μεταφορά του οποίου μπορεί κάλλιστα να είναι ο ψυχιατρικός ιδεότυπος της τρέλας), ενώ στη μοντέρνα τέχνη εγείρεται ως αναζήτηση και δημιουργική αφομοίωση τα απώτατα αρχαϊκού (ή εν γένει του μη δυτικού). Τα παραπάνω δοκίμια ερευνούν την ανάδυση αυτού του στοιχείου σε προνομιακές στιγμές του πολύ πρόσφατου πολιτισμού – μεταξύ των οποίων η διαλεκτική ανθρωπολογία της Σχολής της Φρανκφούρτης (σε συνομιλία με αυτήν του Georges Bataille), η παράδοξη φιλοσοφία του Jacques Derrida, η βρετανική αντιψυχιατρική αλλά και αισθητικές ή πολιτισμικές μορφές όπως ο κινηματογράφος του Ταρκόφσκι, η αφροαμερικάνικη μουσική και η λεγόμενη ψυχεδελική κουλτούρα που επανερμήνευσε με σύγχρονους όρους ορισμένους στερεοτύπους της μυστικιστικής εμπειρίας. Μέσα από κρίσιμες ερμηνευτικές μετατοπίσεις ο συγγραφέας προσπαθεί όχι μόνο να δείξει τη νοηματική συνέχεια κάτω από τη φαινομενική πολλαπλότητα των μορφών, αλλά και να αναδείξει εκείνο που μέσα σε αυτές συνιστά το αναπαλλοτρίωτα νέο. Μια άλλη φιλοσοφική γλώσσα, την οποία θα μπορούσε να μιλήσει – αν υπάρχει ακόμα καιρός γι’ αυτό – ο ανατέλλων αιώνας.